κηρύσσω

και κηρύττω (ΑΜ κηρύσσω, Α αττ. τ. κηρύττω, δωρ. τ. καρύσσω) [κήρυξ]

1. γνωστοποιώ μεγαλοφώνως κάτι στο πλήθος ως κήρυκας, καλώ, συγκαλώ («κέλευσε κηρύσσειν ἀγορήνδε κάρη κομόωντας 'Αχαιούς», Ομ. Ιλ.)

2. κάνω κάτι επίσημα γνωστό, δηλώνω, διαλαλώ, διακηρύσσω (α. «όπου βρεθεί κηρύσσει ότι θα εκδικηθεί τον πατέρα του» β. «ὃ εἰς τὸ οὗς ἀκούετε, κηρύξατε ἐπὶ τών δωμάτων», ΚΔ)

3. προκηρύσσω, αναγγέλλω επισήμως (α. «η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα» β. «ἀγῶνας Ἀργείοισι κηρῡξαι», Σοφ.)

4. διδάσκω δόγματα και ιδέες και παροτρύνω σ' αυτά, διδάσκω τον θείο λόγο («κηρύσσω τον θείο λόγο»)

5. καταξιώνω, ανακηρύσσω, αναγορεύω κάποιον σε ένα αξίωμα («φαβωρῑνον ἡ εὐγλωττία ἐν σοφισταῑς ἐκήρυττεν», Φιλόστρ.)

νεοελλ.

1. παθ. κηρύσσομαι-δηλώνομαι, φανερώνομαι

2. φρ. α) «κεκηρυγμένος εχθρός» — δεδηλωμένος εχθρός, φανερός εχθρός

β) «μού έχει κηρύξει τον πόλεμο» — μέ εχθρεύεται

μσν.

1. δίνω το σύνθημα

2. διασύρω κάποιον

3. διαδίδω κάτι

4. κατονομάζω, ορίζω

αρχ.

1. είμαι κήρυκας, ασκώ το έργο τού κήρυκα («διατελεῑ γὰρ ἐν Πειραιεῑ κηρύττων», Δημοσθ.)

2. κάνω προκήρυξη ως κήρυκας («λαον κηρύσσοντες άγειρόντων κατά νήας», Ομ. Ιλ.)

3. κατακρίνω, κατηγορώ («κηρύσσω τὸν Ἔρωτα, τὸν ἄγριον», Ανθ. Παλ.)

4. επικαλούμαι («κηρύξας ἐμοί, τοὺς γῆς ἔνερθε δαίμονας κλύειν», Αισχύλ.)

5. παραγγέλλω, διατάζω («εὐφημίαν κηρύσσειν», Σοφ.)

β. (για τον πετεινό) κράζω, λαλώ

6. προκηρύσσω κάτι για πώληση

7. κηρύσσω κάποιον ως κακούργο ή κατάδικο

8. αναγορεύω, ανακηρύσσω κάποιον ως νικητή

9. παθ. κηρύσσομαι

α) (για χώρα) εξαίρομαι, επαινούμαι («Σικελῶν ὀρέων ματέρ', ἀκούω καρύσσεσθαι στεφάνοις ἀρετᾱς», Ευρ.)

β) παίρνω εντολή, διατάσσομαι μέσω τού κήρυκα, προσκαλούμαι («τις έκηρύχθη πρώτην φυλακήν;», Ευρ.)

γ) είμαι («μὲ λέγουν ὅτι τοῡ κεκήρυξαι πατρός;», Ευρ.)

10. φρ. α) «κηρύσσω τινά» — καλώ κάποιον σε κάποιο μέρος

β) «κηρύττω ἀποικίαν» — προσκαλώ ανθρώπους για σχηματισμό αποικίας.